Plantenfamilies herkennen op basis van veldkenmerken.
Lut De Broeck
Wanneer je buiten rond kijkt, in wegbermen, bossen, weilanden of in een verloren hoekje… Op elke Hona-tocht, in elke groeve kom je allerhande planten tegen die variëren in kleur, vorm en grootte. Om meer inzicht te krijgen in deze biodiversiteit wordt hieronder een onderzoeksmethode aangereikt waarbij je zuiver op basis van eenvoudig op het veld te herkennen kenmerken kan afleiden tot welke familie een bepaalde plantensoort behoort. We beperken ons hier tot 24 bij ons veel voorkomende families, die gemakkelijk herkenbaar zijn. Door eerst de plantenfamilie te bepalen van een onbekende plant, zal het nadien ook makkelijker worden om de juiste soortnaam te achterhalen na wat opzoekwerk in een plantengids of flora.
Vrijdagavond 7 juni 2013
In juni 2013 gingen we op een vrijdagavond met z’n allen aan de slag. Na een uitleg met powerpoint kon iedereen de theorie aan de praktijk toetsen. Na grondig onderzoek van een heel aantal planten met behulp van het overzicht op de volgende bladzijden en na veel overleg kon elke plant in de juiste familie ondergebracht worden. Er werd vooral gelet op de vorm van de doorsnede van de stengel, de bladstand (verspreid of kruisgewijs tegenoverstaand), de bloaiwijze (hoofdje, scherm, enkelvoudige bloem, eindstandig, schicht, aar…), de symmetrie van de bloem (alzijdig symmetrisch of tweezijdig symmetrisch), de kleur van de bloem, het aantal en de lengte van de meeldraden, het al dan niet behaard zijn van stengel en/of bladeren, of de bloembladeren vergroeid zijn of niet, de vorm van de vruchtjes, of er melksap is…
Van familie tot soort.
Een plant determineren tot op de soort kan daarna perfect met een echt wetenschappelijk naslagwerk zoals bijvoorbeeld de Flora van De Langhe et al. De meeste mensen echter die regelmatig tijdens een tocht een plant op naam willen brengen, werken liever en veel vlotter met een goed geïllustreerde compacte plantengids zoals bijvoorbeeld de ‘Nieuwe bloemengids’ R.Fitter Uitgeverij Tirion Natuur waarbij je vooral de mooie kleurprenten van de hand van Marjorie Blamey zal vergelijken met jouw exemplaar. Deze methode heeft echter zijn beperkingen. Een tussenoplossing hier kan de veldgids ‘Nederlandse flora’ van Henk Eggelte van KNNV zijn. Dit handige boek sluit perfect aan op onze methode om vanuit de plantenfamilie te vertrekken en kan ook vlot op het terrein gebruikt worden. Hier wordt een nieuwe determineermethode gehanteerd die praktisch en snel tot de juiste soort leidt. Het grote voordeel van deze methode is dat kenmerkende verschillen tussen verwante soorten in één oogopslag kunnen worden gevonden. De tekeningen zijn duidelijk maar jammer genoeg niet in kleur.
Tabellen en tekeningen
Hierna wordt op algemene vraag na de praktijkavond het overzicht gepubliceerd van de veldkenmerken per familie waarna een aantal door de auteur gemaakte tekeningen volgen waarop de belangrijkste familiekenmerken zichtbaar zijn. Door veel te kijken naar planten zal het na een tijdje alsmaar vlotter gaan en zoals vaak, geldt ook hier : oefening baart kunst!
Veel plezier ermee!
[table id=1 /]
